Dolina Będkowska - Dolina Będkowska

Dol. Będkowska (zwana też Doliną Będkowicką lub Będkówką ? piękna krajobrazowo i posiadająca duże walory przyrodnicze, geologiczne i historyczne dolina potoku Będkówka spływającego z Wyżyny Olkuskiej do Rowu Krzeszowickiego. Jest jedną z 7 dolin wchodzących w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Ma długość 7-8 km i jest jedną z najdłuższych dolin Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Rozpoczyna się obniżeniem terenu przy drodze krajowej nr 94 z Krakowa do Olkusza, a kończy w przysiółku Łączki Kobylańskie. Wygodnym miejscem, skąd można zwiedzić dolinę są Będkowice, gdyż znajdują się w środku pomiędzy doliną Będkowską i Doliną Kobylańską, można więc stąd zwiedzić obydwie doliny. Wyżłobiona w wapieniach jurajskich dolina ma charakter wąwozu o stromych ścianach wschodnich i łagodniejszych zboczach zachodnich. Jest doliną krasową i można na niej zaobserwować niemal wszystkie formy geologiczne i zjawiska charakterystyczne dla krasu. Oprócz głównej doliny występują w niej jeszcze mniejsze boczne dolinki o różnorodnym charakterze - albo są to skaliste wąwozy typu kanion, albo jary o bardziej łagodnych stokach porośnięte lasem. Są też jaskinie, źródła i wywierzysko. Wiele skał udostępnionych jest do wspinaczki. Dnem głównej doliny prowadzi droga (zakaz wjazdu pojazdów) i znajdują się nieliczne zabudowania. W wylocie doliny w przysiółku Łączki Kobylańskie na rozdrożu znajduje się kapliczka. Nad nią w lesie porastającym zbocza doliny wznoszą się po obu stronach wysoko w górze wybitne skały - po wschodniej stronie Cebulowa, nieco dalej po zachodniej Wietrznik (403 m n.p.m.). Dalej mijamy piękną, gustownie zaprojektowaną, krytą gontami willę i kilka stawów rybnych z hodowlą pstrągów w płaskim w tym miejscu dnie doliny. Ponad nimi we wschodnim zboczu wznoszą się skały: Rybne, Wężowe, Migdałkowa. Ścieżka wspina się nieco do góry. Po prawej stronie ścieżki, charakterystyczna skałka tuż nad potokiem. Po lewej mijamy kapliczkę ufundowaną ku pamięci mieszkańców okolicy pomordowanych przez hitlerowskich okupantów w czasie II wojny światowej. Płynący po prawej stronie drogi Potok Będkowski przegrodzony jest skalną zaporą (na miejscu dawniej istniejącego w tym miejscu naturalnego wodospadu). Dolina rozszerza się. Na wschodnim zboczu wybitna skała Szaniec, a w niej Jaskinia Szaniec. W zboczu tym znajduje się brama skalna zwana Będkowską Bramą, a za nią boczna dolinka. Przebiega przez nią żółty szlak turystyczny przez Będkowice do Doliny Kobylańskiej. W skałach Bramy Będkowskiej odkryto resztki niedużego grodziska. W północnym kierunku za Będkowską Bramą znajdują się w wysokich i stromych ścianach wąwozu skały: Pytajnik, Lajkonik i Wysoka. Szlak żółty i niebieski prowadzą teraz razem aż do rozdroża przy kapliczce i restauracji, gdzie szlak żółty odbija na lewo do Doliny Szklarki. Ponad restauracją wybitna skała Brandysowa, a w przeciwległym, wschodnim zboczu Sokolica - najwyższa w całej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej skała wspinaczkowa. Ma wysokość ponad 70 m i na jej szczycie znajdują się resztki bardzo starego grodziska. Dolina skręca tutaj w kierunku wschodnim. Przechodzimy na drugą stronę Będkowskiego Potoku. Ok. 500 m od rozdroża po prawej stronie bardzo charakterystyczna skała, zwana ze względu na swój kształt Iglicą. Po lewej stronie, za potokiem popularna skała wspinaczkowa Zamczysko, przez wspinaczy zwana Dupą Słonia. Dalej na potoku znajduje się Szum - największy w całej Jurze naturalny wodospad (zwany również Szerokim), a w pewnej odległości od niego wspinaczkowa Skała z Bluszczem. W stromym zboczu po prawej stronie liczne skały, niektóre z nich również udostępnione do wspinaczki. W zboczu tym warto podejść stromą leśną drogą by zobaczyć bramę skalna zwaną Czarcimi Wrotami lub Piekielną Bramą. W zboczu tym znajduje się jeszcze inna wybitna skała ? Gęsiarnia. Ok. 350 m od drogi znajduje się wywierzysko zwane źródłem Będkówki. Wypływa z niego czysta, krystaliczna woda (ok. 50 l/s). W skałach powyżej źródła 4 pionowe jaskinie. 1,5 km dalej następna grupa skał; po prawej stronie Wielka Turnia, Zaklęty Mur, Zaklęty Bastion i Łabajowa Skała, a w niej Jaskinia Łabajowa. W Dolinie Będkowskiej jest jeszcze wiele innych jaskiń, najciekawszą z nich jest znajdująca się w górnej części doliny Jaskinia Nietoperzowa) - Jerzmanowice (wieś położona jest na Wyżynie Olkuskiej, przy przy drodze krajowej 94. Znajduje się w atrakcyjnym turystycznie miejscu - w bliskim sąsiedztwie Ojcowskiego Parku Narodowego. Znajduje się tu drugie pod względem wysokości wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - wzgórze Grodzisko o wys. 512,8 m n.p.m. i liczne inne skały, wśród których warto wymienić Ostry Kamień i Wielką Skałę. Takich pojedynczych skał na polach i w lasach Jerzmanowic jest znacznie więcej i są one jedną z największych atrakcji turystycznych miejscowości. Tworzą grupę tzw. ostańcow jerzmanowickich i większość z nich ma status pomnika przyrody. Na terenie są aż 33 pomniki przyrody). Niektóre ze znajdujących się na terenie wsi skał udostępnione są do wspinaczki skałkowej (m. in. Grodzisko, Ostry Kamień, Łysa, Psiklatka, Łabajowa (z Jaskinią Łabajową), Dupna, Wielka Turnia, Zaklęty Mur, Zaklęty Bastion). Miejscowość znajduje się na terenie górnej części Doliny Będkowskiej, jednej z najdłuższych i ładniejszych dolin Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie obejmującego malownicze krajobrazowo doliny i wąwozy z licznymi skałami wapiennymi, jaskiniami, źródłami krasowymi i zabytkami kultury materialnej. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie również pozostałych dolin tego parku krajobrazowego. Jedną z największych atrakcji turystycznych wsi jest często odwiedzana, udostępniona turystycznie (oświetlona i z przewodnikiem) Jaskinia Nietoperzowa, w której odkryto obozowisko dawnych łowców niedźwiedzia jaskiniowego z okresu paleolitu. Mimo że wieś jest niezbyt duża, posiada aż dwa kościoły: parafialny p.w. św. Bartłomieja Apostoła oraz dawny kościół szpitalny p.w. św. Jana Chrzciciela "Na Gościńcu". Kościół św. Bartłomieja był pierwotnie drewniany, zbudowany przez Kazimierza Wielkiego w 1338 r. Obecny pochodzi z lat 1827-30, rozbudowany w 1876 r. Kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony został wraz ze szpitalem dla ubogich w 1696 r. z fundacji Jana Sroczyńskiego, uczestnika Odsieczy Wiedeńskiej.) - Racławice - Szklary (miejscowość położona jest w środkowej części Doliny Szklarki przecinającej Wyżynę Olkuską (część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej). Dnem doliny płynie potok Szklarka, miejscami w głębokim wąwozie o stromych zboczach, w których znajdują się liczne skały wapienne. Potok zasilany jest przez duże wywierzysko zwane Źródłem Pióro. Ze względu na piękno krajobrazu i walory przyrodnicze tereny te włączone zostały w obszar Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Przez miejscowość przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające zwiedzenie tych bardzo atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjnie dolinek. Na terenie miejscowości utworzono na wschodnich zboczach leśny rezerwat przyrody Dolina Szklarki. Najwyższym szczytem Szklar jest Brodło (wapienna skała). Pod skałą położony jest niedawno wybudowany kościół p.w. Św. Maksymiliana Kolbe. W dniu 5 kwietnia 1863 stoczono potyczkę z Rosjanami przez oddział ochotników przekraczających tu kordon austriacko-rosyjski, zakończona rozproszeniem prawie 500 osobowego oddziału powstańców. Osada wzmiankowana w 1329 r. jako Hutnica; od 1400 r. pod obecną nazwą. Prawdopodobnie istniała tu huta szkła. Od około 1470 r. była to wieś królewska. W 1914 r. została zniszczona w wyniku działań wojennych) - Dol. Będkowska.