Garbem Gielniowskim do Starej Kuźnicy

Długość trasy: 98 km, czas przejazdu bez odpoczynku: 6h, z odpoczynkami 7godz.30 min.

Asfalt: 93.5km, dukty leśne - piaszczyste: 4.5 km.

CHARAKTERYSTYKA WYCIECZKI

Trasa wycieczki prowadzi pięknymi krajobrazowo terenami Garbu Gielniowskiego. Ok. 55 kilometrów wycieczki jechać będziemy drogami prowadzącymi środkiem dużych kompleksów leśnych - lasów przysusko koneckich. Poznamy ładnie położone wioski i osady leśne / Rudno, Ruski Bród, Chełb, Drutarnia, Piasek, Smarków, Hucisko, Długa Brzezina, Rusinów/ gdzie zachowało się dużo starych drewnianych domów, z których część jest zamieszkała, a część spełnia funkcje letniego wypoczynku. Celem wycieczki jest osada Stara Kuźnica i znajdująca się w niej kuźnia z młotem napędzanym kołem wodnym. Dawniej w wioskach Teren Garbu Gielniowskiego zajmowano się wydobywaniem i wytopem rud żelaza oraz przemysłem drzewnym. Po trasie zobaczymy pomniki i tablice upamiętniające walki partyzanckie oraz miejsca pacyfikacji ludności wiejskiej w okresie okupacji niemieckiej. Drogą powrotną, po opuszczeniu lasów Garbu Gielniowskiego wracać będziemy również ładną trasą, wioskami Równiny Radomskiej w kierunku na Łaziska i Orońsko. Wycieczka jest trudna tylko z uwagi na jej kilometraż - 98 km.

OPIS TRASY

1. SKRZYNNO - RUSKI BRÓD                                         16 km, czas przejazdu: 1 godz.

0 km, Wycieczkę rozpoczynamy ze Skrzynna koło Przysuchy, gdzie dojeżdżamy z Radomia pociągiem PKP - wyjazd godz. 7.27. Po wyjściu z pociągu, ze stacyjki udajemy się w kierunku późnorenesansowego kościoła wybudowanego w XVII w. Zatrzymujemy się na chwilę w rynku zabudowanym ładnymi kamieniczkami, nad którym góruje widok ładnej architektury kościoła wyniesionego na niewielkim wzniesieniu. Przecinając drogę nr 44 relacji Radom - Przysucha opuszczamy rynek kierując się na południe w kierunku Borkowic. Za rynkiem obok stawów rybnych na rozwidleniu dróg kierujemy się w prawo i lekko wspinamy się na wzniesienie. Mijamy wioskę Zdunów i przed nami mamy już widok na kościół w Borkowicach oraz zalesione pałacowe wzgórze.

5.7 km, Borkowice. Wieś gminna na krawędzi Garbu Gielniowskiego. Udajemy się do XIX w parku w którym centralne miejsce zajmuje remontowany aktualnie pałac Dembińskich oraz kilka starych budynków dworskich. Z parku udajemy się w kierunku kościoła mijając stare zniszczone dawne folwarczne czworaki z zabytkową studnią oraz spichlerz nad stawikiem. Mijamy kościół i kierujemy się w lewo lekkim podjazdem drogą na Końskie.

Przed nami krajobraz pól i lasów Garbu Gielniowskiego. Mijamy po drodze ładnie położone wioski Rudno i Wymysłów a w nich dużo zachowanych drewnianych domów. Po ok 6 km zjeżdżamy do wioski Janów w dolince rzeki Radomki. Jedziemy do Ruskiego Brodu doliną wijącego się z lewej strony potoku Radomki, mijając osady Kuźnica i Januchta. Tu zaczyna się ok. 50-ci kilometrowy leśny etap wycieczki kończący się w Rzucowie.

16.0 km, Ruski Bród. Wiosce otoczonej lasami, w pobliżu której Radomka niewielkim rozlewiskiem zarośniętym trawami i szuwarami wylewa się z niedaleko położonego "Rezerwatu Puszcza u Źródeł Radomki". Odpoczywamy obok kościoła i pomnika upamiętniających żołnierzy WP, partyzantów oraz żołnierzy Armii Czerwonej z okresu II wojny.

2. RUSKI BRÓD - STARA Kuźnica                                   12 km, czas przejazdu: 40 min.

16.0 km, Ruski Bród. Jedziemy dalej, by po 10 km opuścić las i znaleźć się na skraju wioski Fidor.

25.7 km, Fidor. Właściwie to wioski Fidor i Nieświn ponieważ z mapy wynika, że obie tworzą jeden wiejski organizm administracyjny. Za pierwszymi zabudowaniami skręcamy w pierwszą w prawo odchodzącą drogę asfaltową. Mijamy kilkanaście zabudowań, głaz-pomnik w miejscu straceń mieszkańców Smarkowa, kościół i droga ponownie prowadzi lasem do bliskiej już Starek Kuźnicy. Wyjeżdżamy z lasu w osadzie Chełb składającej się z kilku domów. Znajdujemy się na krzyżówce obok przydrożnego murowanego krzyża. Skręcamy w lewo, mijamy mostek i po 300 m jesteśmy w Starej Kuźnicy.

28.0 km, Stara Kuźnica. Osada pochodząca z XI w liczy tylko kilka domów i jest ulokowana pośrodku lasu. Dzisiaj część nielicznych już mieszkańców prowadzą działalność agroturystyczną. Dawniej miejscowość była znana z wydobywania rudy żelaza i przemysłu drzewnego. Zatrzymujemy przy stawie na rzeczce Młynkowska. Przy upuście wody ze stawu stoi zabytkowa kuźnia, której młot jest napędzany wielkim kołem wodnym a powietrze do nadmuchu żaru koksowego jest wdmuchiwane z dużych miechów skórzanych. Kuźnia i praca młota oraz mechanizmu napędzającego jest udostępniana dla turystów przez, tuż obok mieszkającego opiekuna. Ja z czasów lat szkoły podstawowej będąc w Starek Kuźnicy na koloniach letnich pamiętam produkcję lemieszy do pługa. W tym rejonie tj. w niedalekim Smarkowie i Paruchach znajdziemy pozostałości hałd kopalnianych. W osadzie Chełb i wiosce Drutarnia oraz Młynek odkryjemy pozostałości starych kuźnic i dymarek. Stąd niedaleko do Sielpi, Stąporkowa, Niekłania oraz Rezerwatu Skałki Piekło. Rowerem lub pieszo "penetrujemy" piaszczyste i szutrowe dróżkiwioski, w której spotkamy drewniane domki grodzone drewnianymi "sztachetami". Może wyskoczyć zza ogrodzenia piesek i dać oznaki, że on tu jest gospodarzem. Osada spokojna, gdzie żyje się z daleka od cywilizacji. Czasem spotkamy mieszkańca idącego do sklepu lub wracających z lasu. Wiele starych do

mów jest adaptowanych na letni wypoczynek. Można udać się też do sąsiednich osad, graniczących ze Starą Kuźnicą: Chełbia i Drutarni. W tej ostatniej jest również przyleśny stawik na rzeczce Młynkowska.

3. Stara Kuźnica  - FURMANÓW                              11.7 km , czas przejazdu: 1 godz.

28.0 km, Stara Kuźnica. Opuszczamy wioskę udając się wzdłuż linii brzegowej stawu do przyległego sosnowego lasu. Piaszczysta leśną drogą trzymając się niebieskiego szlaku turystycznego jedziemy do odległej o ok. 3 km osady Piasek. Z lewej strony trasy wśród drzew płynie mały potok Młynkowskiej. Droga jest uciążliwa z uwagi na sypki piach i miejscami jedziemy bokiem podszyciem leśnym pomiędzy sosnami.

32.0 km, Piasek. W tej małej śródleśna osadzie zatrzymujemy się na chwile na krzyżówce obok ozdobionego szarfami drewnianego  krzyża oraz pomnika łączniczki AK Zofii Janiszewskiej zamordowanej podczas obławy na zgrupowanie "Robota" w październiku 1943r. Niżej za pomnikiem widać kolejny stawik na Młynkowce. Na Krzyżówce skręcamy w prawo i już drogą asfaltową skrajem lasu jedziemy do bliskiego Smarkowa. Lekkie wzniesienie na którym mijamy zagrodę wiejską i przyległą do niej murowaną kapliczką o architekturze małego kościółka.

34.4 km, Smarków . Na krzyżówce tej ładnie położonej ma garbie gielniowskim niedużej wioski, skręcamy w lewo obok drewnianego bielonego wapnem domku. Z wioski mkniem

y szybko ok 700m zjazdem do lasu na skraju którego stoi pomnik upamiętniający zamordowanych mieszkańców Smarkowa oraz poległych partyzantów zgrupowania AK "Ponurego". Jedziemy dalej lasem i po kilkuset metrach kolejny pomnik - głaz z żeliwną płytą upamiętniającą zamordowanego w lipcu 1946 r milicjanta Jana Stępnia. Po kolejnych kilkuset m u zbiegu dróg skręcamy w lewo i za chwilę jesteśmy w wiosce Wielka Wieś. Przed nami zjazd 1700 m zjazdu równym asfaltem do Furmanowa. Pędzimy i podziwiamy piękny krajobraz zieleni lasów szydłowieckich oraz Wzgórz Niekłańskich.

39.7 km, Furmanów. Zatrzymujemy się na dole na krzyżówce w środku wioski. Patrząc lekko w prawo na skraju odległego od nas kilkaset m. lasu widzimy ceglaną wieżę gichtociągową do wsypywania wsadu, pozostałą po dawnym zespole wielkopiecowym położonym nad płynącym potokiem rzeki Czarnej. Zakład wielkopiecowy był wybudowany w latach 70 XIX w. Podjeżdżamy pod wieże obok której znajdują się ceglane budynki przyfabryczne. Dzisiaj znajduje się tam prywatna wytwórnia sit i wstęp na teren dawnego zakładu jest utrudniony. Odpoczywamy nad Czarną przy fragmentach systemu piętrzącego wodę.

4. FURMANÓW - RZUCÓW                                24.3 km, czas przejazdu:1 godz.20 min.

39.7 km, Furmanów. Wracamy do krzyżówki i kierujemy się w lewo droga prowadzącą do do Hucisk. Po drodze w lesie przed Wólka Zychową kolejny pomnik partyzantów AK zgrupowania "Ponurego" i na skraju lasu w Bokowie pomnik zamordowanych w listopadzie 1944r. 9 rannych partyzantów przechowywanych w polowym lazarecie. Mijamy boków i pędzimy do wioski Hucisko.

48.5km, Hucisko. Mała wioska przy drodze do Ruskiego Brodu znana jako jedna z zimowych kwater oddziału Hubala. W jej pobliżu Hubalczycy w marcu 1940r stoczyli zwycięską potyczkę z Niemcami niszcząc batalion piechoty Wermachtu. W środku wioski odchodzi kamienisty leśny dukt prowadzący do pomnika Hubala - "Kopca Hubala". Oznaczona jest czerwonym szlakiem turystycznym. Odległość do pomnika ok 1.5 km. Będąc w Hucisku warto zboczyć w to miejsce. Pomnik Hubala i pamiątkowa tablica znajduje się przy tej drodze w pięknym leśnym otoczeniu.

Wracamy do trasy i kontynuujemy jazdę 2.5 km do kolejnej śródleśnej małej wioski Długa Brzezina, w której łukiem w prawo kierujemy się do kolejnej malowniczo położonej wioski Bryzgów.

51.0 km, Bryzgów. Kontynuujemy wycieczkę do Rusinowa i Kochanowa.

Wioski podobne do siebie. Dużo drewnianych zabudowań. Jedziemy terenem pofałdowanym, z prawej strony spadek terenu w którym mijamy kilka małych stawów na leśnych strumykach i potokach
Za Kochanowem na rozwidleniu dróg kierujemy się łukiem w prawo do Nadolnej. Mijamy cmentarz i łukiem w lewo zostawiając z prawej strony widoczny Stefanków i Skłoby. Te dwie wioski z Nadoloną tworzą jakby trój wieś pomiędzy, którymi brak widocznej granicy.

61.0 km, Nadolna. Zatrzymujemy się za wioską, gdzie w lesie przed "zakrętem rzucowskim" znajduje się pomnik i cmentarz ofiar pacyfikacji 246 mieszkańców wioski Skłoby i okolic, dokonanej w kwietniu 1940r w odwet za działania Hubalczyków. Po zwiedzeniu tego miejsca pamięci narodowej i odpoczynku kontynuujemy wycieczkę. Na rozdrożu skręcamy w lewo i jedziemy się do Rzucowa.

64.0 km, Rzuców. Wioska o górniczo-hutniczej tradycji, w której znajdziemy ruiny dawnych przemysłowych obiektów oraz kilka zachowanych starych drewnianych domów.. W Rzucowie kończy się etap trasy prowadzący lasami garbu gielniowskiego. Wioska jest położona na pograniczu Równiny Radomskiej i Przedgórza Iłżeckiego.

5. RZUCÓW - ŁAZISKA                                              17.5 km, czas przejazdu: 1 godz.

64.0 km, Rzuców. W centrum wioski skręcamy w prawo, zgodnie ze znakiem drogowym wskazującym kierunek na Wolanów. Jedziemy już terenami południowego skraju Równiny Radomskiej. Inny krajobraz, pola uprawne, łąki i małe zagajniki. Za nami i z boku widok na lasy okolic Chlewiski i Szydłowca leżących na Przedgórzu Iłżeckim. Mijamy wioskę Smagów i jedziemy dalej prosto do Ostałowa.

69.6 km, Ostałów. Mijamy krzyżówkę i na rozdrożu łukiem w prawo drogą prowadząca do Ostałówka i dalej do Krzcięcina.

73.3 km, Krzcięcin. Mijamy mur z czerwonej cegły dawnego majątku i na rozwidleniu dróg jedziemy prosto / łukiem w lewo/. Po 1.3 km na krzyżówce skręt w prawo do Wysokiej w której na krzyżówce skręcamy w lewo kierując się do Zaborowa. W Wysokiej podjeżdżamy na chwilę do kapliczki przydrożnej Jana Nepomucenia i możemy zboczyć na prawo za pierwsze zabudowania na łąki nad Korzeniówką. Jadąc do Zaborowia w Ziomakach udajemy się na chwilę ok 150 m w prawo na odpoczynek do Młyna nad stawikiem Korzeniówki.
W Zaborowie, kolejna kapliczka Jana Nepomucena. Mijamy mostek i skręt w prawo do widocznych Łazisk.

81.5 km, Łaziska. Przed wjazdem do wioski wita nas kolejna, tym razem najstarsza, z XVIII w. kapliczka św. Jana Nepomucena. W Łaziskach udajemy się do starego parku gdzie znajduje się zaniedbany, opuszczony pałacyk byłych właścicieli majątku - Kunickich. Po dawnym folwarku pozostały pomieszczenia gospodarcze: obory, stajnie, budynki warsztatowe.

6. ŁAZISKA - RADOM                                                16.5 km. czas przejazdu: 1 godz.

81.5 km, Łaziska. Z Łazisk tuż za kompleksem budynków Domu Opieki Społecznej skręcamy w lewo i kierujemy się prosto do Chronówa Kolonia Górna /1.3 km/ gdzie zjeżdżamy w prawo i jedziemy do Guzowa.

90.0 km, Guzów. Skręcamy w lewo i kierunek jazdy do wioski Garno. Po drodze przejazd kolejowy. W Guzowie przy krzyżówce zatrzymujemy się na chwilę przy pomniku walk chłopskich z policją w 1934r.

92.6 km, Garno. Skręt w prawo do pod radomskiej wioski Młodocin Większy. W Końcu wioski obok posesji nr 40 skręcamy w lewo i drogą gruntowa przez łąki jedziemy 1.5 km do Koloni Kończyce. Jadąc łąkami mijamy malutki potok rzeki Mlecznej. Na końcu łąk i zagajnika leśnego skręcamy w prawo i mamy już asfalt. Jesteśmy na skraju wioski Kończyce Kolonia.

94.8 km, Kończyce Kolonia. Jedziemy ok 2.2 km i mamy drogą krajową E77. Skręt w lewo do Radomia / uwaga na duży ruch samochodowy /. Tą trasą jedziemy tylko 0.8 km.

98 km. Radom. Koniec wycieczki przy ul. Szydłowieckiej prowadzącej do skansenu "Muzeum Wsi Radomskiej".