Pedały

Wstęp

Pedały dzięki którym nasze nogi mogą przekazywać napęd rowerowi dzielą się na dwie duże grupy - zatrzaskowe i platformowe.

Pedały platformowe

Są to typowe pedały jakie rowery posiadały od samego ich powstania. Płaski element (a właściwie ramka) jest nasadzony na łożyskowaną oś przytwierdzoną do ramienia korbowodu. Korpus jest wykonany ze stali chromowo-molibdenowej, lub z plastiku czy też gumy (tańsze wersje). Tego typu pedały umożliwiają jazdę w każdym obuwiu.

Jeśli jest taka możliwość można przyczepić tzw. noski (czasem zwane koszyczkami) przytrzymujące nogę rowerzysty w jednym położeniu. Służy to podniesieniu efektywności pedałowania - pozwalają, bowiem nie tylko na naciskanie, ale również na ciągnięcie pedału w górę. W ten sposób praca nogi rowerzysty może być "przedłużona"  na ponad połowę obrotu mechanizmu korbowego. Noski zapobiegają też zsunięciu się nogi z pedału podczas jazdy po nierównym terenie, ale z drugiej strony utrudniają natychmiastowe zdjęcie nogi w razie potrzeby. W związku z tym nie są zalecane dla osób nie czujących się pewnie na rowerze. Noski mogą być wykonane z metalu lub plastiku.

Fabrycznie montowane w wielu modelach rowerów odblaski na pedałach to doskonały pomysł podnoszący nasze bezpieczeństwo podczas jazy po zmroku - dzięki ciągłemu ruchowi nóg rowerzysty i odbijającemu się od odblasków światłu reflektorów, kierowcy dostają bardzo wyraźny sygnał że mają przed sobą rowerzystę.

Do tej kategorii należą również pedały dla rowerzystów typu freeride, oraz uprawiających akrobacje (BMX). Takie pedały są większe, maja solidniejsza konstrukcje i są zaopatrzone w wystające ponad powierzchnie pedału "kolce" dla zapewnienia jak najlepszej przyczepności buta.

Pedały zatrzaskowe

Krokiem milowym w rozwoju kolarstwa było wynalezienie pedałów zatrzaskowych. W 1983 roku firma LOOK opatentowała takie rozwiązanie, a w 1990 roku firma Shimano wynalazła i opatentowała najsłynniejszy system - SPD (Shimano Pedaling Dynamics).

Jest to zintegrowany system buta i pedału, który zapewnia doskonałe przeniesienie energii rowerzysty na system napędowy roweru. Na cały system składają się dwa elementy: but i pedał. Buty muszą mieć możliwość zamocowania tzw. bloków -elementów które "wtrzaskują"  się w zapięcie pedału.

Zasada działania tego systemu jest podobna do zasady działania zapięć w nartach. Wpięcie się butem do zatrzasku polega na położeniu buta na pedale i naciśnięciu na niego. Pod wpływem nacisku mechanizm blokujący odsuwa się do tyłu i blok zostaje unieruchomiony. Wypięcie polega na przekręceniu stopy w prawo, lub w lewo, tak aby blok "wyślizgnął" się z zatrzasku.

Pedały SPD są małe i wymagają zastosowania buta z zamocowanym blokiem - nie da się na nich jeździć w normalnym sportowym obuwiu.. Bardziej uniwersalne są modele posiadające z jednej strony typową platformę (do zwykłych butów) a z drugiej zatrzask.

Od momentu wprowadzenia przez firmę Shimano pedałów SPD, inne firmy rozpoczęły produkcje klonów tego systemu. Część z nich jest kompatybilna z systemem japońskim - np. firm Author, BBB, Bontrager, Ritchey, Wellgo, WTB, VP. 

Równolegle pojawiły się konkurencyjne do SPD systemy pedałów, niekompatybilne z nim. Mowa tutaj o rozwiązaniach firm: Look, Time, Bebop, Speedplay, oraz Crank Brothers.

Look	Speedplay	Time

Szczególnie ciekawa jest konstrukcja Crank Brothers zwana w światku rowerowym pod nazwą "ubijaczki do jajek" (Egg Beater).  Nowatorskość konstrukcji polega na prostocie mechanizmu, niskiej wadze oraz na możliwości wpięcia się do pedała z czterech stron a nie jak to ma miejsce w innych systemach z dwóch.

Każdy pedał zatrzaskowy musi zapewniać tzw. luz roboczy. Określenie to wyznacza jak duży ruch w płaszczyźnie poziomej może wykonać but rowerzysty. W przypadku systemu firmy Shimano jest to ok. 10°, w przypadku innych systemów luz może dochodzić do  20°. Z jednej strony większy luz zapewnia naszej stopie większą możliwość ustawienia stopy na pedale w wygodnej pozycji. Z drugiej jednak strony w pedałach o mniejszym luzie roboczym szybciej wypniemy w razie konieczności nogę z zatrzasku bo będzie potrzebne mniejsze wychylenie naszej stopy.

Regulacje siły wypięcia się buta z pedału przeprowadza się za pomocą specjalnych - zazwyczaj imbusowych śrub regulacyjnych.

Osie pedałów - podobnie jak w przypadku konstrukcji platformowych wykonane są ze stali chromowo-molibdenowej, lub w najdroższych wersjach - dla obniżenia wagi - z tytanu.

Podczas jazdy w błocie lub śniegu rowerzyści stosujący pedały zatrzaskowe mogą mieć problemy z wpinaniem i wypinaniem się. Jest to powodowane zapychaniem się błotem i śniegiem zatrzasków. W takich warunkach doskonale spisują się mało wrażliwe na czynniki pogodowe pedały Crank Brotchers oraz Time.

Dla osób niezdecydowanych - czy wybrać pedały zatrzaskowe, czy tradycyjne najlepszym wyjściem będzie zastosowanie pedałów łączących zalety tych dwóch rodzajów z jednej strony jest platforma, a z drugiej zatrzask.